Prof. Dr. Arif Çağdaş AYDINOĞLU

Tag Archives: gml

In FIG Working week 2015, Developing Interoperable Geographic Data Model for the Mitigation Phase of Disaster Management

Posted on by Posted in afet yönetimi, cbs, English, Etkinlikler, Tucbs

FIG Working week 2015, 17-21 May 2015, Sofia, Bulgaria,

Developing Interoperable Geographic Data Model for the Mitigation Phase of Disaster Management

Arif Cagdas AYDINOGLU and Bekir TASTAN, Turkey

 

[abstract] [paper] [handouts]

Keywords: Geographic Information Systems, Mitigation Phase of Disaster Management, Geographic Data Model, Data Requirement Analysis, Interoperability.

SUMMARY

Manmade and natural disasters have been increasing day by day and cause great human and properties losses. Hazard is a dangerous fact or activity that can leads to loss of life, health effects, social and economic losses. Vulnerability is a feature of a society that makes it susceptible to the destructive outcomes of the hazardous event. The interaction of hazard and vulnerability creates the risk of disaster. Mitigation stage refers to activities such as determination of disaster hazard and risk and avoidance of damages, prevention of its effects or minimization, taking measures to compensate inevitable losses. It is an intricate issue in the whole sequence of emergency management requiring full and quick collaboration between diverse actors in diverse sectors. Geographic Information Systems (GIS) will facilitate to diminish of calamitous results of disasters and protect lives and properties with dynamic use in mitigation phase of disaster management. For effective management of disasters as a priority, data requirement analysis were accomplished for mitigation phase of disaster management after determining disaster types such as earthquake, flooding, landslide, forest and urban fire. Developing an interoperable geographic data model is a new approach for Turkey that enables using the data corporately and successfully. This model are object-oriented model and based on ISO/TC 211 Geographic Information standards. The model is fully described with Unified Modeling Language (UML) class diagram and converted to Geographic Markup Language (GML) of OGC. The model compliant with Turkey National GIS specifications can be starting point for geographic data providers in Turkey to determine disaster risk that has significance because of the increasing of natural or man-made disasters. When data sets are produced with these standards, risk map will be produced effectively and data sharing will be possible between different actors.

 

The Congress web site: http://www.fig.net/fig2015/

In Coordinates Journal (April, 2015), Developing land registry and cadastre base data model to support Turkey national GIS initiative

Posted on by Posted in arazi yönetimi, cbs, English, Tucbs

issue

In Coordinates Journal, Vol. XI, Issue 4, April 2015;

 “Developing land registry and cadastre base data model to support Turkey national GIS initiative”

Aydinoglu, A.C., Inan, H.I.

Click for full article

http://mycoordinates.org/

INSPIRE 2014- Danimarka konferansında TUCBS mevcut durum değerlendirmesi yapıldı.

Posted on by Posted in English, Etkinlikler, Tucbs

16-20 Haziran 2014 tarihleri arasında Danimarka’nın Aalborg kentinde yapılan INSPIRE konferansında, Avrupa üye ülkeleri tarafından kurulacak konumsal veri altyapı çalışmaları için birlik düzeyinde değerlendirmeler yapılmıştır.

  • Konferansın tüm sunumları ve videoları için tıklayınız
  • EUJRC SDI unit başkanı A.Annoni’nin sonuç değerlendirmesi videosu için tıklayınız.

Doç.Dr. Arif Çağdaş AYDINOĞLU, Türkiye’de TUCBS kurulması sürecini ve  INSPIRE uyumlu veri standardı geliştirilmesi yaklaşımını özetlemiştir.

Özet: Experiences for Building Turkey National GIS Compliant to INSPIRE

Sunum

Video: başlangıç 1:06:45 (25 dak.)

[youtube=http://www.youtube.com/watch?v=8glLAlKEkiM?rel=0&wmode=transparent&autoplay=1&start=4025]

 

Yüksek Lisans Tezi; Web Ortamında Coğrafi Verilerin Birlikte Çalışabilirliğine Yönelik Yaklaşımların Belirlenmesi: Ulaşım Veri Teması Örneği

Posted on by Posted in tez, Tucbs

İTÜ Bilişim Enstitüsü Coğrafi Bilgi Teknolojileri Lisansüstü Programı öğrencisi Sercan ERHAN tarafından Doç. Dr. Arif Çağdaş AYDINOĞLU danışmanlığında  hazırlanan “Web Ortamında Coğrafi Verilerin Birlikte Çalışabilirliğine Yönelik Yaklaşımların Belirlenmesi: Ulaşım Veri Teması Örneği” konulu yüksek lisans tezi tamamlanmıştır.

 

ÖZET

Coğrafi verilerin üretilmesi, saklanması ve güncel tutulması konularında standart bir yöntemin belirlenip izleniyor olması gerekmektedir. Verilerin katkı sağlaması, kaliteli veri üretiminin ardından doğru şekilde kullandırılabiliyor olmaları ve paylaşılabilmeleri ile mümkün olabilmektedir. Coğrafi verinin farklı kurum ve kuruluşlar tarafından kullanılıyor olması, optimum düzeyde bu ilgililerin ihtiyacını karşılaması ile alakalıdır. Bu sebeple aynı veri farklı kurum ve kuruluşlarca defalarca üretilmemelidir. Verinin mükerrer duruma düşmesi zamanla güncelliğini kaybetmesine ve kullanılamamasına yol açmaktadır.

Farklı kullanıcı ihtiyaçlarını karşılayacak uygulama ve servislerin belirlenmesi için öncelikle veri/kullanıcı gereksinim analizi yapılmalıdır. Bu analizler sonunda hangi verinin hangi ihtiyaçlar ile hangi uygulamalarda hangi formatlarda kullanılabileceği belirlenebilecektir. Gerçekleştirilen analizlere göre üretilen veri standartları  temel alınarak, ilgili veri altlıkları veri sağlayıcıları tarafından üretilerek güncellenmeli ve diğer kullanıcılar ile web servis yolu gerçek zamanlı paylaşılabilmelidir. Örneğin ulaşım temasını temsil eden coğrafi veri setleri; kamu kurumlarından özel sektöre, vatandaştan çeşitli ticari uygulamalara kadar birçok alanda eş zamanlı kullanıldığından ortak bir standart dahilinde üretilebilmelidir.

Tez kapsamında model bazlı yaklaşım ile coğrafi veri modeli geliştirilmesine yönelik ISO/TC211 coğrafi bilgi teknik komitesi standartları ve web servisleri ile coğrafi verilerin paylaşımına yönelik Açık Coğrafi Bilgi Konsorsiyumu olan OGC’nin standartları irdelenmiştir. Türkiye Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemleri (TUCBS) altyapısı standartlarının geliştirilmesi sürecindeki ilgili veri gereksinim analizleri ve ulaşım veri standardı altlık alınmıştır. Yeni bir standart geliştirme sürecinin; çeşitliliği yok etmeden, nitelik kaybı olmadan, birlikte çalışılabilirliği sağlayan, veri bütünlüğü oluşturan ve mevcut verileri anlamlaştıran bir yapıda olması esas alınmıştır. Ulaşım sektöründe açık veri ve açık web servisleri ile veri paylaşımında farklı kurum/kuruluş ve uygulama ihtiyaçlarının optimum düzeyde karşılanması amacıyla deniz, hava ve demiryolu ulaşım hatları ile birlikte çalışabilecek bir karayolu veri modeli geliştirilmiştir. Tekil Modelleme Dili olan UML uygulama şeması ile geliştirilen bu model, GML coğrafi veri değişim formatı ile kodlanmıştır.

Tez çalışmasının uygulama bölümlerinde, plot alan için farklı kaynaklardan elde edilen coğrafi veri altlıkları geliştirilen standart dahilinde GML veri setlerine dönüştürülmüştür. Ulaşım veri setlerinin mevcutta kullanılan farklı veri yapılarına dönüştürülmesi ve sektörel uygulamalarda kullanımına yönelik web uygulamaları geliştirilmiştir. Böylelikle açık veri modeli ile üretilen ulaşım veri setinin, WMS web harita servisi ve WFS web detay servisi ile paylaşımı ve görselleştirilmesine yönelik açık web servisleri geliştirilmiştir. Ağ analizleri, doğrusal referanslama, Android mobil, MS Sharepoint ve GTFS gibi açık kaynaklı ve ticari yazılımlarla ulaşım sektörüne yönelik uygulamalar test edilmiştir.

Hazırlayan:

Sercan ERHAN

Tez Danışmanı:

Doç. Dr. Arif Çağdaş AYDINOĞLU (İTÜ)

Tez Jürileri:

Prof. Dr. Mustafa YANALAK (İTÜ)

Y. Doç. Dr. Ahmet Özgür DOĞRU (İTÜ)

Savunma Tarihi:

7 Kasım 2013

Yüksek Lisans Tezi; Coğrafı̇ Verı̇ Modellerı̇ Arasında Uygulamaya Yönelik Dönüşüm Algorı̇tmalarının Geliştirilmesi

Posted on by Posted in kbs, tez, Tucbs

İTÜ Bilişim Enstitüsü Coğrafi Bilgi Teknolojileri Lisansüstü Programı öğrencisi İrem Beril SANİ tarafından Doç. Dr. Arif Çağdaş AYDINOĞLU danışmanlığında  hazırlanan “Coğrafı̇ Verı̇ Modellerı̇ Arasında Uygulamaya Yönelik Dönüşüm Algorı̇tmalarının Geliştirilmesi” konulu yüksek lisans tezi tamamlanmıştır.

 

ÖZET

Coğrafi verinin üretiminde kabul edilmiş bir veri standardının olmaması, nitelikli veri eksikliği, farklı kurumların aynı veriyi farklı amaçlara yönelik tekrarlı üretmesi ve her kurumun farklı formatta veri üretmesi gibi sorunlarla karşılaşılmaktadır. Coğrafi veri paylaşımında ise veri kullanımı için teknik altyapının uygun olmaması, özellikle kamu kurumlarındaki yasal engeller ve farklı formattaki verilerin dönüşümünde teknik problemler mevcuttur. Bu yüzden Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) uygulamalarında farklı kaynaklardan gelen veriyi bir arada kullanmak ve verilerin birlikte çalışabilirliği olanaksız olmaktadır. Coğrafi veri yönetiminde yaşanan sorunlar, ortak standartta kullanıcı ihtiyaçlarını karşılayan coğrafi veri standartlarının üretilmesi gerektiğini ortaya çıkarmıştır. Bu kapsamda, özellikle gelişmiş ülkelerde ulusaldan yerel düzeye coğrafi verilerin birlikte çalışabilirliği için standart, politika ve teknoloji bileşenleri ile birlikte Konumsal Veri Altyapısı (KVA) geliştirimi söz konusudur.

Bu yaklaşımla Türkiye’de Türkiye Ulusal CBS (TUCBS) kurulması sürecinde coğrafi veri temalarına yönelik coğrafi veri modelleri geliştirilmektedir. Tekil Modeleme Dili (UML) veri modelleri, ulusal düzeyde mevcut veri ve kullanıcı ihtiyaçlarına göre model bazlı yaklaşımla tasarlanmış yazılım-donanım bağımsız veri modelleridir. Coğrafi veri sağlayıcılarının UML’den üretilmiş Coğrafi İşaretleme Dili (GML) tabanlı ortak veri değişim formatları dikkate alınarak veri setlerini paylaşacağı kabul edilmektedir. Böylelikle coğrafi veri sağlayıcıları için mevcut kullandığı veritabanı modelinden ortak veri değişim formatına dönüşüm ve coğrafi veri kullacıları için ise ortak veri değişim formatından uygulama veritabanı modeline dönüşüm algoritmaları geliştirilmelidir.

Tez çalışması kapsamında, etkin coğrafi veri yönetimi için gereksinimler belirlenerek standardize edilmiş uygulama şemaları, veri modellerine dönüşüm esasları ve algoritmaları geliştirilmiştir. Ortak bir veri formatı olarak GML tabanlı veri değişimi ve birlikte çalışabilirlik esasları uygulanabilirlik açısından analiz edilmiştir. Coğrafi veri dönüşümü (Spatial Extract-Transfer-Load) kavramı detaylandırılarak, ortak veri formaları ile uygulama veritabanı modelleri arasında dönüşüm esaslarının belirlenmiştir. Farklı kaynaklardan farklı veri sağlayıcılarına ait veritabanı modellerinden gelen veri setlerinin GML tabanlı ortak veri değişim formatlarına dönüşümü için örnek coğrafi veri dönüşüm algoritmaları geliştirilmiştir. “Topografik Harita” ve “Dijital Kent Atlası” uygulama örnekleri dikkate alınarak, ortak veri setlerinden veri madenciliği olarak da ifade edilen nitelikte uygulamaya yönelik veritabanlarında etkin kullanımına yönelik model bazlı veri dönüşüm algoritmaları ve gerçek zamanlı veri dönüşüm uygulamalarının geliştirilmesi irdelenmiştir. Bina, Ulaşım ve İdari Birim coğrafi veri temalarına ait örnek coğrafi veri dönüşüm uygulamaları için FME yazılım araçları kullanılarak ortak veri setlerinden uygulamaya yönelik farklı ölçek ve içerikteki veri setlerine dönüşümü senaryoları geliştirilmiş, dönüşüm ve genelleştirme araçları belirlenerek uygulamalar geliştirilmiştir. Kent Atlası örneğinde görüldüğü gibi üretilen veri setleri kullanılarak web, masaüstü ve çıktı harita ürünleri geliştirilmiştir.

Hazırlayan:

İrem Beril SANİ

Tez Danışmanı:

Doç. Dr. Arif Çağdaş AYDINOĞLU (İTÜ)

Tez Jürileri:

Prof. Dr. Nebiye MUSAOĞLU (İTÜ)

Y. Doç. Dr. Volkan ÇAĞDAŞ (YTÜ)

Savunma Tarihi:

4 Kasım 2013

OGC- WMS ve WFS

Posted on by Posted in cbs, Tucbs

Web Harita Servisi (WMS)

WMS, sorgulama ve görüntüleme yeteneklerini destekleyen bir web servis standartıdır. WMS servisi yapan harita web sunucusu, veri setini kendisi render ederek, istek yapan uç kullanıcıya bu verilerin tanımlanan stilleri ile birlikte sonuç ürün olarak GIF, PNG, JPEG, TIFF veya SVG formatlarından birinde gönderir. Bu işlemler ile uç kullanıcının veriye direkt erişimi yoktur. Eğer “queryable” bilgisi servis özniteliklerinde “true” ya da “:1” olarak tanımlanmış ise, uç kullanıcı veri üzerinde sorgulama yapıp, öznitelik bilgilerine ulaşabilir, aksi halde sadece görüntüleyebilmesine olanak sağlanacaktır.

Temel bir WMS Servisi beş operasyonu tanımlar. Bu operasyonlar aşağıdaki çizelgede belirtilmiştir.

 WMS servisinin beş temel operasyonu

Operatör Açıklama
GetCapabilities Servis detayında metadata
GetMap Haritanın konumsal parametreleri
GetFeatureInfo Haritada görüntülenen bir detay için belirlenen bilgilerin gösterilmesi 
GetStyles Kullanıcı tarafından tanımlanan stiller
GetLegendGraphic Lejant sembolleri.

 

GetCapabilities, servis metadatalarını ve sorgulanabilir istek parametrelerini elde etmek için kullanılır.

GetMap, coğrafi olarak tanımlanmış, koordinat bilgileri belirli raster şekilde harita elde etmek için kullanılır. Servis bu operasyonu zorunlu tutmuştur. Sunucudan veri isteme ve alma şekli GetCapabilities’deki gibidir.

GetFeatureInfo, harita servisinde belirli konumlarda tanımlanan öznitelik verilerini elde etmek için kullanılır. Servisteki bu işlem isteğe bağlı olarak tanımlamıştır. Tüm WMS sunucuları bu isteğe cevap veremeyebilir. WMS’de istekler URL olarak belirtilir. Kullanıcı haritada belirli bir katman üzerinde, öznitelik verisi elde etmek istediği, bölgenin koordinat bilgilerini sistem veri tabanında sorguladığı zaman, o bölgenin sunucuda var olan öznitelik verilerine ulaşabilir.

WMS ayrıca önbelleklenmiş görüntüleri de desteklemektedir. Bu serviste ise, tanımlanan ölçek gruplarında tüm harita alanı önceden render edilerek sunucuda                              depolanmaktadır. Sunucu görüntülemek için bir istek gönderdiğinde, veritabanına ulaşmadan ilgili alanlar içerisinde kalan görüntüler harita sunucusu tarafından kullanıcıya iletilmektedir.

WMS, kurumların ellerindeki verileri dış kurumlara sunması açısından oldukça uygun bir standarttır. WMS, küçük bir raster dosyası olduğu düşünülürse düşük bant genişliklerinde ideal çalışabilir bir sistemdir. Örneğin, bir belediye güncel tuttuğu halihazır verisinin temel altlık olarak kullanıcıların görüntülemesini isterse, yine aynı şehirdeki afet koordinasyon birimine veya diğer birimlere bu yöntemle sunabilir.

 Web Vektör Veri Servisi (WFS)

Web vektör veri servisi, üretilen vektörel coğrafi veri setlerinin web üzerinden düzenlenmesi ve güncellenmesine olanak sağlayan bir servistir. WFS, coğrafi bilgiyi paylaşmaktan çok, veri havuzundaki coğrafi öznitelik verilerine ayrıntılı olarak erişim sağlar. WFS sunucularından elde edilebilecek vektörel öznitelik verileri sunucuya XML formatında istek gönderilerek sorgulanmakta ve WFS öznitelik verilerini GML ile kodlanmış şekilde cevaplanmaktadır. Ayrıca OGC, WFS-T (Web Feature Services Transactional) ile verilerin güncellenmesine olanak sağlayan kuralları tanımlamaktadır. Kullanıcı, özniteliklerini istediği alanın koordinatlarını ve bu koordinatların kaynağını (TM, UTM, …), text formunda sunucuya iletmektedir. Sunucu veri tabanından görüntülenmek istenilen bölgeyi kullanıcıya bir GML (text dokümanı) verisi olarak iletmektedir.

Servisin desteklediği operasyonlardan biri keşif operasyonudur (discoveryoperation). Bu işlem, servisin kapasitesini belirlemek için sorgu yapmakta ve servisin sunduğu öznitelik tiplerinin tanımlandığı uygulama şemalarını çağırmaktadır. GetCapabilities ve DescribeFeatureType operasyonları bu kapsamda incelenmektedir.

GetCapabilities, sunucu tarafından desteklenen WFS tanımlı servis metadata dokümanı üretmektedir. Tüm WFS’ler GetCapabilities operasyonunun KVP-kodlamasını ve XML-kodlamasını sağlayabilmektedir. Servisin desteklediği XML dosyasında servisin çağırdığı koordinat bilgilerine, koordinat referans sistemi bilgilerine, veri tür ve isimlerine ulaşılabilmektedir.

DescribeFeatureType ise sunucudaki ulaşılabilen bilgilerin öznitelik tiplerinin şema olarak tanımlanmasını sağlamaktadır. Bir diğer operasyon türü ise sorgu operasyonlarıdır (queryoperations). Bu operasyonlar vektör verilerin öznitelik verilerini, sunucunun veri tabanından, kullanıcının isteği doğrultusunda çağırmaktadır. GetFeature işlemi sorgu operasyonlarına örnek teşkil etmektedir. Bu operasyonda WFS sunucusunda tanımlanan vektör verilerin öznitelikleri elde edilir. Kullanıcı istediği kadar öznitelik verisi elde edebilmekte ve elde edilen bu verileri filtreleyerek kullanabilmektedir. Bu işlemle elde edilen bilgiler de GML ile kodlanmış, text formatında verilerdir.“Transactionsoperations” adlı işlemlerde ise, sunucudaki verilerin özniteliklerinin değiştirilmesine, silinmesine ve yeni öznitelikler eklenmesine olanak sağlar. LockFeature isteği ile kullanıcı tarafından değiştirilmek istenen veri, değişiklikler yapılana kadar kilitlenir ve veri üzerinde başka bir kullanıcının değişiklik yapılması engellenmektedir. GetFeatureWithLock isteğinin LockFeature isteğinden tek farkı ise, WFS tarafından üretilen sonuç dokümanın “lockld” adlı bir parametre değeri içermesidir. Tüm işlemler servis tarafından isteğe bağlı olarak tanımlanmıştır. Kayıtlı sorgu operasyonları (storedqueryoperation) ise, kullanıcılara sunuculara kaydedilmiş “create”, “drop”, “list” ve parametrelerle tanımlanmış sorgu ifadelerinin sürekli olarak farklı parametre değerleri kullanılarak çağırılmasına olanak sağlamaktadır.

WFS, özellikle kurumların ellerindeki vektör verileri öznitelikleri ile dış kurumlara sunması açısından oldukça uygun bir tanımlamadır. WFS’den sorgulara dönen cevap XML tabanlı GML kodlandığından, büyük sorgularda cevap dönmesi WMS’ye göre daha çok zaman alabilir. Buna karşı gelişmiş filtre yetenekleri ile kompleks sorgular oluşturulabilir. Örneğin, bir belediye güncel tutuğu yapı envanterini geometrilerini ve öznitelikleri, yine aynı şehirdeki afet koordinasyon birimine bu yöntemle sunabilir. Ayrıca kendi verilerini güncellemesi için WFS kullanarak bir uç açabilir.

Şekil 2.9’deki örnekteki gibi WMS veWFS’nin kullanımı örnekle karşılaştırılacak olursa; WMS’deki GetMap isteğinin cevabı raster tabanlı görüntü verisi olarak alınıyor iken, WFS’deki GetFeature isteğinin cevabı GML formundaki vektör tabanlı detay ve özniteliklerini içermektedir.

WMS ve WFS farkı örnek gösterim

 

 

 

Kaynaklar:

Web Map Service | OGC(R)

Web Feature Service | OGC(R)

 

 

 

UML->GML ile Açık Veri Değişimi

Posted on by Posted in Tucbs

Coğrafi veri yönetimine yönelik kavramsal şemanın oluşturulması için UML (Unified Modelling Language) olarak ifade edilen Tekil Modelleme Dili kullanılmaktadır. Coğrafi veri temalarına ait özellikler, nesneye yönelik-ilişkisel yapıda UML ile tasarlanmış ve açık veri değişimine olanak sağlayan XML tabanlı Coğrafi İşaretleme Dili GML’e (Geography Markup Language) dönüştürülmektedir.

UML Uygulama Şeması

UML, nesneye yönelik- ilişkisel modelleme yöntemi ile ilgili modelleme alanının, kavramsal modelinin belirlenmesi, mantıksal modelinin oluşturulması ve fiziksel yapıya dönüştürülmesi adımlarında temel oluşturmaktadır. Konuya ilişkin kavramların gerçek dünyanın soyutlanarak belirlendiği bu aşama, herhangi bir yazılımdan veya donanımdan bağımsız olarak belirlenebilmektedir. Kavramsal model aşamasında detay sınıfları, öznitelikler, değerler, isimler, çokluklar, kısıtlamalar belirlenir. Mantıksal modelin oluşturulması aşamasında ise, kavramsal modelde belirlenen özellikler mantıksal şema içerinde UML olarak ifade edilir. Veritabanının işletilmesi için veri temalarına ait üretilen bu UML mantıksal şemasından, kullanılan yazılım ortamına göre fiziksel şemalar üretilebilir.

UML, nesneye yönelik sistemler ve programları tasarlamak, bunlar için standartlar oluşturmak için OMG (Object Management Group) tarafından geliştirilen bir dildir. Nesneye yönelik modelleme, farklı sistemlerden gelen karmaşıklığı ortak yapılarda temsil ederek, ortak algının sağlanması ile karşılaşılabilecek muhtemel maliyeti aza indirgemektedir. Coğrafi veri modellemesinde, ISO 19103’de tanımlanan kavramsal şema kuralları benimsenmiştir. UML, ISO/ PAS 19501-1 ve UML notasyon rehberinde anlatıldığı şekilde UML 1.3 ile tutarlı bir şekilde geliştirilmektedir.

UML Profilleri, TUCBS kapsamında  temel alınan, INSPIRE veri temeları modelinde de UML profili olarak kullanılan “Stereotype”lar aşağıdaki gibi sıralanabilir;

  • applicationSchema (Uygulama Şeması): TUCBS Kavramsal Model ve ISO 19109 standardına uygun, her bir veri temasına ait özellikleri bütünleştiren TUCBS veri gruplarına ait şemalardır.
  • featureType (Detay Tipi): Konumsal nesneleri tanımlayan detay sınıfıdır.
  • Type (Tip): Konumsal olmayan, kavramsal, soyut sınıf tiplerini ifade etmek için kullanılır.
  • dataType (Veri Tipi): Nesne tanımlayıcısı olmayan, yapısal veri sınıflarını ifade etmek için kullanılır.
  • Enumeration (Değer Listesi): Özelliklerin veya özniteliklerin alabileceği değerlerin kesinlik belirtir şekilde tanımlayan değer listesidir.
  • Codelist (Kod Değer Listesi): Özelliklerin veya özniteliklerin alabileceği değerleri, listeleyen ve kod değeri ile tanımlayan değer listesidir.
  • union, import, leaf, voidable, lifeCycleInfo, version, placeholder..

GML Uygulama Şeması

Verilerin farklı şekillerde işlenmesi, coğrafi verinin paylaşımını ve farklı veri tabanlarından gelen verilerin birleştirilmesini zorlaştırmaktadır. Bu sorunları çözmek için birçok üyesi olan Open Geospatial Consortium (OGC) tarafından Coğrafi İşaretleme Dili (GML- Geography Markup Language) geliştirilmiştir. GML, konumsal veriler hakkındaki bilgilerin temsiline standart getirmek için geliştirilmiş olan, coğrafi veriyi tanımlamak için dilbilgisi ve sözlük oluşturan bir XML uygulamasıdır. GML, XSD şema tanımına göre coğrafi varlıkların, geometrik ve geometrik olmayan özelliklerine ait bilgilerin modellenmesi, depolanması ve iletilmesini sağlar. XSD şeması, nesnelerin özelliklerini ve verilerin nasıl işaretleneceğini tanımlamaktadır. 

Her bir coğrafi veri teması için UML diyagramları ile paketler halinde uygulama şemaları tanımlanmıştır. Nesneye yönelik-ilişkisel her bir UML uygulama şemasında; detay sınıfları, öznitelikleri, değer listeleri ve ilişkileri ifade edilmiştir. Bu şema yapısı GML kapsamında XSD şema yapısına dönüştürülerek kodlanmıştır. Böylelikle her bir veri teması için oluşturulan XSD uygulama şeması, açık veri değişimini olanaklı yazılım-donanım bağımsız veritabanı şemasıdır.

Aşağıdaki şekilde AD-Adres veri temasına ait UML şema kesitinde detay sınıfı, ilişkiler, öznitelikler ve değer tanımlamaları görülmektedir. GML veri değişim formatıyla kodlanması ile de nesneye yönelik, yazılım-donanım bağımsız ve birlikte çalışabilir açık veri değişim modeli üretilmektedir.

Snapshot

 Kaynaklar:

  • CBS Gen.Müd., “TUCBS Kavramsal Model Bileşenleri”, Çevre ve Şehircilik Bak. CBS Genel Müd., TUCBS KM-001, V1.1, TUCBS Uygulama Esasları, (Editör: A.Ç.Aydınoğlu, A.Kara, T.Yomralıoğlu), Aralık, 2012.

TUCBS 1.1

Posted on by Posted in Uncategorized

 

CBS Genel Müdürlüğü sorumluluğunda İTÜ Teknokent A.Ş.alt yüklenici olarak GIS@ITU proje ofisinde gerçekleştirilen TUCBS  standartlarının belirlenmesi projelerine ait dökümanlar Genel Müdürlük internet sitesinde yayınlanmıştır. Bu proje kapsamında; proje yaşam döngüsü şeklinde görüldüğü gibi TUCBS portal yer seçimi ve esaslarının belirlenmesi, TUCBS yönetişim modelinin belirlenmesi, kurumsal gereksinim analizi, veri gereksinim analizi çalışmaları yapılmıştır. TUCBS Kavramsal Veri Modeli ve temel coğrafi veri gruplarına ait standartlar geliştirilmiştir. Eğitim ve yaygınlaştırma dökümanlarında da tanıtılmıştır.

TUCBS-projeDongusu

Proje Planı sunumunda proje iş paketleri kapsamında yapılan işler özetlenmiştir.

CBS Genel Müdürlüğü TUCBS v.1.1 web sayfasında;

TUCBS temel coğrafi veri temalarına ait bu veri şemaları; TUCBS kullanıcı gereksinimlerine göre, nesne tabanlı olarak, model bazlı yaklaşımla ve yazılım-donanımdan bağımsız olarak tasarlanmıştır. Detay sınıfları ve özellikleri kavramsal/mantıksal düzeyde birlikte çalışabilir yapıda tasarlanmıştır. Farklı fiziksel veri yapısına sahip yazılımların TUCBS GML veri şemalarını okuyup/yazabilmesi için bazı dönüşüm araçları ve geçerlilik testi araçlarına ihtiyaç duyulmaktadır. Bu şemalar plot çalışmalarla test edilerek tüm TUCBS paydaşlarının ortak veri paylaşabileceği yapıda geliştirilmelidir.

Yüksek Lisans Tezi; “Afet Yönetimine Yönelik Açik Veri Modeli ve Konumsal Analiz Araçlarinin Geliştirilmesi”

Posted on by Posted in adys, tez

İTÜ Bilişim Enstitüsü Coğrafi Bilgi Teknolojileri Lisansüstü Programı öğrencisi Mehmet Selim BİLGİN tarafından Doç.Dr. Arif Çağdaş AYDINOĞLU danışmanlığında  hazırlanan “Afet Yönetimine Yönelik Açik Veri Modeli ve Konumsal Analiz Araçlarinin Geliştirilmesi: Heyelan ve Sel Örneği” konulu yüksek lisans tezi tamamlanmıştır.

ÖZET

Afet-acil durum yönetiminde Coğrafi Bilgi Sistemleri’nin (CBS) kullanılması; afet zararlarının azaltılması, yaşamların ve kaynakların korunmasına, etkin müdahale ve yıkımların kontrolüne yardımcı olmaktadır. Afetlerin birbirini tetikleyen doğası dikkate alındığında depremden kuraklığa, selden ulaşım kazasına birçok afet tipinin bütünleşik yönetimine yönelik yaklaşımların belirlenmesi gerekmektedir. Bu çalışmada, afet-acil durum yönetim sisteminin kurulması için sel ve heyelan afet tipi örneğiyle afet yönetiminin zarar azaltma, hazırlık, müdahale ve iyileştirme aşamalarındaki “Aktivite” ‘ler analiz edilmiştir. Her bir aktivitenin CBS ile yönetimine yönelik alt “İş” adımları tanımlanmış, bu işlerde üretilecek ve kullanılacak veri içeriği belirlenmiştir. Tanımlanan veri içeriği, ilgili sektör çalışanları ve örnek CBS uygulamaları ile irdelenmiştir. Tez kapsamında geliştirilen Afet-Acil Durum Yönetim Sistemi (ADYS) veri modeli, sel ve heyelan afet tiplerinin yönetimine yönelik açık veri değişimine uygun ve birlikte çalışabilir yapıda olup ISO/TC211 Coğrafi bilgi komitesi standartları temel alınarak model bazlı yaklaşımla UML-Tekil Modelleme Dili kullanılarak geliştirilmiştir. Hazırlanan modeldeki detaylar, ilişkiler, öznitelikler ve değerler sınıf diyagram ve paket diyagram olarak nesneye yönelik ilişkisel biçimde modellenmiştir. ADYS Veri Modeli, GML-Coğrafi İşaretleme Dili özeliklerine göre açık veri değişim formatına dönüştürülmüştür. ADYS veri modeli, ulusal düzeyde birlikte çalışabilirliği sağlamak amacıyla TUCBS ve KBS projeleri kapsamında hazırlanan veri modelleri ile uyumlu tasarlanmıştır. Bunun yanında TABİS obje kataloğundaki tanımlamalar da dikkate alınmıştır.

Sel ve heyelan afetlerine yönelik olarak hazırlanan aktivitelerin gerçekleştirilmesi amacıyla ADYS coğrafi veri modeli ile uyumlu ADYS konumsal analiz araçları geliştirilmiştir. Bu analiz araçları ilgili aktivitelerin gerçekleştirilmesinde kullanıcılara kolaylık sağlaması hedeflenmektedir. Açık kaynaklı CBS yazılımı olan Quantum GIS ortamında Sextante eklentisi ile SAGA GIS, GRASS GIS konumsal analiz araçları kullanılarak geliştirilmiş olup; tehlike, zarar görebilirlik, vb. afet yönetimi aktivitelerinin gerçekleştirilmesinde kullanılabilmektedir. Ayrıca açık kaynaklı olmalarından dolayı kullanıcıların bu analiz araçlarına ihtiyaçları doğrultusunda değişiklik yapabilmeleri mümkündür. Tez çalışması kapsamında geliştirilen ADYS veri modeli ve konumsal analiz araçları çeşitli pilot çalışma alanlarında örnek veri setleri kullanılarak, oluşturulan afet yönetimi aktiviteleri ile test edilmiştir.

 

Hazırlayan:

Mehmet Selim BİLGİN

Tez Danışmanı:

Doç. Dr. Arif Çağdaş AYDINOĞLU

Tez Jürileri:

Prof. Dr. Taşkın KAVZOĞLU

Y. Doç. Dr. Himmet KARAMAN

Savunma Tarihi:

5 Haziran 2013

KBS Standartlarının Belirlenmesi Projesi

Posted on by Posted in kbs

Türkiye’de Kent Bilgi Sistem Standartlarının geliştirilmesi projesi (TRKBİSS) TÜRKSAT-İTÜ işbirliği ile tamamlanarak Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Coğrafi Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğüne teslim edildi. CBS Genel Müdürlüğü ve proje paydaşlarının değerlendirmesine göre analiz ve tasarım çalışmaları kabul edilerek genel müdürlük sayfasında yayınlanmıştır. Bu standartlar uygulamalarla test edilerek yaklaşık 3000 belediyede kullanılabilecek yapıda geliştirilecektir.

CBS Genel Müdürlüğü KBS sayfası için tıklayınız.

Türkiye’de Kent Bilgi Sistemleri (KBS) ile ilgili yerel yönetim uygulamalarında kullanılacak standart yapının olmaması, sistemlerin birlikte çalışamaması ve ortak tecrübenin oluşmamasından dolayı kaynak israfı gibi problemlerle karşılaşılmaktadır. Bu nedenle kullanılan coğrafi verilerin birlikte çalışabilirliğinin sağlanması gerekmektedir.

Proje Amacı; Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın CBS konusundaki görevine dayalı olarak ülke genelinde yerel idareleri kapsayacak biçimde KBS uygulamalarının veri standart ilke ve esaslarına uygun olarak gerçekleşmesini sağlamak amacıyla ülke düzeyinde KBS coğrafi veri standartlarının belirlenmesidir.

Proje kapsamı; ANALİZ ve TASARIM aşamalarından oluşur. Aşağıdaki şekildeki gibi ANALİZ aşamasındaki dört iş paketinde; Mevzuat Analizi, Kurumsal Analizler, Veri/Kullanıcı Gereksinimi Analizi ve Uluslararası Standartların Analizi yapılmıştır. TASARIM aşamasındaki beş iş paketinde; Kavramsal Veri Modeli Tasarımı, Mekansal Veri Standartlarının Belirlenmesi, KBS Veri Değişim Formatının Geliştirilmesi Raporlama/Yaygınlaştırma Faaliyetleri ile İdari ve Mali Modellemenin Yapılması ve Taslak Mevzuatın Hazırlanması işleri yapılmıştır. Projenin katılımcı bir şekilde yürütülmesini sağlamak amacı ile proje kapsamında pilot amaçlı veri/bilgi kullanımı, analizin gerçekleştirimi ve kabulünde değerlendiren PAYDAŞLAR;

Konya Özel İdaresi, Denizli Özel İdaresi, İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Konya Büyükşehir Belediyesi, Denizli Belediyesi, Maraş Belediyesi, Fatih Belediyesi, Pendik Belediyesi, Alanya Belediyesi, Etimesgut Belediyesi, İstanbul Su Kanalizasyon İdaresi ve İstanbul Gaz Dağıtım Anonim Şirketi olarak belirlenmiştir.

Ayrıca İçişleri Bakanlığı, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü, İller Bankası AŞ ve Türkiye Belediyeler Birliği’nden temsilcilerinin de katılımıyla yapılacak olan Proje İzleme ve Değerlendirme Toplantıları düzenlenmiştir.

Ayrıca ülke düzeyindeki tüm yerel idarelerin temsili ile düzenlenecek bir çalıştay kapsamında proje çıktılarının daha geniş bir katılım ile değerlendirilmesi hedeflenmiştir.