Prof. Dr. Arif Çağdaş AYDINOĞLU

Tag Archives: standart

OGC ve INSPIRE Standartları Perspektifinde Kurumsal Uygulamalar konulu Paydaşlar Seminerleri tamamlandı.

Posted on by Posted in cbs, Tucbs

Avrupa Birliği’nin INSPIRE Direktifinin Uygulanmasına Yönelik Yatay Sektörde Kapasite Geliştirme İçin Teknik Destek Projesi (Sözleşme No: TR2011/0327.21.01-01/001) kapsamında, projenin eğitim ve farkındalık yaratma faaliyeti çerçevesinde “OGC ve INSPIRE Standartları Perspektifinde Kurumsal Uygulamalar” konulu Paydaşlar Seminerleri düzenlenmiştir.

1. Paydaşlar Semineri (09-10 Şubat 2017, Movenpick Hotel, Ankara): Seminer; Ankara’da bulunan paydaş kurumlar ile coğrafi çalışmalarla bağlantılı kamu birimlerinde görevli olup Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) temel bilgisine sahip yaklaşık 112 katılımcıyla iki gün süreli olarak gerçekleşmiştir.

Seminer programı için tıklayınız>
Seminer hakkında bilgi, sunumlar ve fotoğraflar için tıklayınız >

Aydınoğlu Sunum konuları;

 

2.Paydaşlar Semineri (04-05 Mayıs 2017, Movenpick Hotel, Ankara): Ankara’da konuşlu Proje paydaşı Bakanlıklar, kamu kurum ve kuruluşların coğrafi uygulama ve çalışmalarıyla bağlantılı faaliyetlerini yürüten, Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) temel bilgisine sahip olan ve Şubat ayında birincisi yapılan Seminere katılım yapmayan yaklaşık 76 personelin katılımıyla iki gün süreli olarak gerçekleşmiştir.

Seminer programı için tıklayınız>
Seminer hakkında bilgi, sunumlar ve fotğraflar için tıklayınız >

Aydınoğlu Sunum konuları;

 
 
 

Dünya CBS Günü 2015’nde “Coğrafi Bilgi Teknolojilerinde Gelişmeler Işığında Stratejilerin Belirlenmesi” sunumu yapıldı.

Posted on by Posted in cbs, Tucbs, Uncategorized

Ülkemizde Dünya CBS Günü etkinliği, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı CBS Genel Müdürlüğü tarafından 18-19 Kasım 2015 tarihlerinde Congresium Ankara’da gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda bakanlığın ve CBS Genel Müdürlüğü’nün projeleri tartışılmış, TUCBS ve KBS standartlarının kullanılabilirliği için gereksinimler ve  2015 yılında yayınlanan Türkiye Ulusal CBS mevzuatı tartışılmıştır.

Etkinlik programı ve slaytları için;

http://www.csb.gov.tr/projeler/cbsgunu/

 

Coğrafi Bilgi Teknolojilerinde Gelişmeler Işığında Stratejilerin Belirlenmesi (Aydınoğlu, A.Ç.) 

 

 

 

In FIG Working week 2015, Developing Interoperable Geographic Data Model for the Mitigation Phase of Disaster Management

Posted on by Posted in afet yönetimi, cbs, English, Etkinlikler, Tucbs

FIG Working week 2015, 17-21 May 2015, Sofia, Bulgaria,

Developing Interoperable Geographic Data Model for the Mitigation Phase of Disaster Management

Arif Cagdas AYDINOGLU and Bekir TASTAN, Turkey

 

[abstract] [paper] [handouts]

Keywords: Geographic Information Systems, Mitigation Phase of Disaster Management, Geographic Data Model, Data Requirement Analysis, Interoperability.

SUMMARY

Manmade and natural disasters have been increasing day by day and cause great human and properties losses. Hazard is a dangerous fact or activity that can leads to loss of life, health effects, social and economic losses. Vulnerability is a feature of a society that makes it susceptible to the destructive outcomes of the hazardous event. The interaction of hazard and vulnerability creates the risk of disaster. Mitigation stage refers to activities such as determination of disaster hazard and risk and avoidance of damages, prevention of its effects or minimization, taking measures to compensate inevitable losses. It is an intricate issue in the whole sequence of emergency management requiring full and quick collaboration between diverse actors in diverse sectors. Geographic Information Systems (GIS) will facilitate to diminish of calamitous results of disasters and protect lives and properties with dynamic use in mitigation phase of disaster management. For effective management of disasters as a priority, data requirement analysis were accomplished for mitigation phase of disaster management after determining disaster types such as earthquake, flooding, landslide, forest and urban fire. Developing an interoperable geographic data model is a new approach for Turkey that enables using the data corporately and successfully. This model are object-oriented model and based on ISO/TC 211 Geographic Information standards. The model is fully described with Unified Modeling Language (UML) class diagram and converted to Geographic Markup Language (GML) of OGC. The model compliant with Turkey National GIS specifications can be starting point for geographic data providers in Turkey to determine disaster risk that has significance because of the increasing of natural or man-made disasters. When data sets are produced with these standards, risk map will be produced effectively and data sharing will be possible between different actors.

 

The Congress web site: http://www.fig.net/fig2015/

In the World Cadastre Summit 2015, Milestones To Build Spatial Data Infrastructure Supporting Sustainable Land Management

Posted on by Posted in cbs, English, Etkinlikler, Tucbs

The World Cadastre Summit Congress and Exhibition, 20-25 April 2015, HCC Istanbul

MILESTONES TO BUILD SPATIAL DATA INFRASTRUCTURE SUPPORTING SUSTAINABLE LAND MANAGEMENT” – (132)

Tahsin Yomralioglu, Arif Aydinoglu  (Turkey)

[abstract] [fulltext] [handouts]
[photo-gallery]

Turkey started e-government actions to build Turkey’s National Spatial Data Infrastructure titled as “Turkey National GIS” (TUCBS or TRGIS in English) in 2004. TRGIS actions aim to enable effective use and sharing of geographic data on electronic communication network by developing standards, policies, and technologies. Consecutive actions determined current situation and general vision. However, requirements could not be determined on production, management, and sharing of geographic data. General Directorate of GIS was and to build legal and administrative structure of National GIS. Hereby, national GIS strategy and the legislation framework were determined to manage geographic information. General administrative structure was designed for National GIS committee and working groups. National GIS portal with its metadata standard is being built to share geographic information. As a result of analyzing existing applications, data requirement works, and international standards; data specifications were designed for base geo-data themes. These standards are being tested to use in GIS projects of Turkey. By taking problems and processes into account, this study examines activities for building National GIS and gives milestones supporting National GIS initiatives as an integral part of land management

 

The congress web site: www.wcadastre.org

FIG 2014-Malezya konferansında TUCBS çalışmaları irdelendi.

Posted on by Posted in arazi yönetimi, cbs, English, Etkinlikler, Tucbs

Dünya Haritacılar Federasyonu olan FIG’ın 16-21 Haziran 2014 tarihlerinde Kuala Lumpur-Malezya’da gerçekleştirilen konferansında, harita mühendisliği meslek disipliniyle ilgili birçok konu oturum ve panellerde tartışıldı. Konferansta sunduğumuz bildirilerde, 2014 yılı itibariyle TUCBS’nin mevcut durumu ve politikaları değerlendirildi. Diğer bir bildiride ise TUCBS temel veri temalarından biri olan Tapu-Kadastro (TK) temasının geliştirilmesi süreci, bileşenleri ve içeriği irdelendi.

Konferans web sitesi:http://www.fig.net/fig2014/

 

Bildirilerin Türkçe özetleri, İngilice tam metinleri ve sunumları;

 

Policies and Standards for Building Turkey National GIS Infrastructure (7220)

Tahsin Yomralioglu and Arif Cagdas Aydinoglu (Turkey)

[abstract] [paper] [handouts]

Türkiye Ulusal CBS Altyapısı Kurulması için Politika ve Standartlar

ÖZET

Türkiye, Ulusal CBS (TUCBS) olarak isimlendirilen Ulusal Konumsal Veri Altyapısı kurulması için e-devlet eylemlerine 2004 yılında başladı. TUCBS eylemleri, geliştirilen standartlar, politikalar ve teknolojiler ile elektronik iletişim ağlarında coğrafi verinin etkin kullanımı ve paylaşımını amaçlamaktadır. Devam eden eylemlerde mevcut durum ve genel vizyon belirlenmiştir. Ancak coğrafi verinin üretimi, yönetimi ve paylaşımında gereksinimler belirlenemedi.

CBS Genel Müdürlüğü, 2011 yılında kurulmuştur. Coğrafi veri standartlarının belirlenmesi ve Ulusal CBS’nin yasal ve idari yapısını oluşturmak için projelere hız verildi. Böylelikle coğrafi bilginin yönetiminde ulusal CBS stratejisi ve yasal çerçeve belirlenmiştir. Ulusal CBS komitesi ve çalışma gruplarının genel idari yapısı tasarlandı. Ulusal CBS portalı, metaveri standardıyla coğrafi bilgiyi paylaşmak için kurulmaktadır. Mevcut verinin analizi, kurumlarda uygulanan veri gereksinim analizi ve uluslararası standartların analizi sonucu; 10 temel coğrafi veri temasını temsil eden veri standartları belirlenmiştir. Bu standartların CBS projelerinde uyumlu kullanımını test edilmektedir.

 

Developing Land Registry and Cadastre Base Data Model for Land Management Applications (7250)

Arif Cagdas Aydinoglu and Halil Ibrahim Inan (Turkey) 
[abstract] [paper] [handouts]

Arazi Yönetimi Uygulamaları için Tapu ve Kadastro Temel Veri Modelinin Geliştirilmesi

ÖZET

TS05C_aydinoglu_inan_7250

Türkiye’de tapu ve kadastro verisinin içeriği, Tapu ve Kadastro Bilgi Sistemi Projesi (TAKBİS) kapsamında geliştirilmektedir. Diğer taraftan Türkiye Ulusal CBS (TUCBS), etkin coğrafi veri yönetimini sağlamayı ve ulusal düzeydeki gereksinimleri ve INSPIRE uygulama kurallarını karşılayan Türkiye Ulusal Konumsal Veri Altyapısı kurulmasını hedefleyen e- devlet projesidir.

Bu çalışmada, TUCBS’nin temel veri temalarından biri olan Tapu ve Kadastro’nun (TUCBS.TK) tasarımı irdelenmektedir. TUCBS paydaşlarına gereksinim analizi uygulanmıştır. ISO 19152 Arazi İdaresi Temel Modeli, temel uluslararası standart olarak kabul edilmiş ve kullanımı irdelenmiştir. Bu kapsamda TUCBS.TK temasındaki; ada, irtifak ve kadastro çapı gibi konumsal birim, tapu tescili kavramları, tapu kişi kavramları, konumsal işlem belge ve nokta gibi kadastro orijinal verileri, pafta indeksi ve sınır gibi kadastro veri yapısı, vb. kavramlar açıklanacaktır.

 

Tüm bildiriler için tıklayınız.

 

 

 

INSPIRE 2014- Danimarka konferansında TUCBS mevcut durum değerlendirmesi yapıldı.

Posted on by Posted in English, Etkinlikler, Tucbs

16-20 Haziran 2014 tarihleri arasında Danimarka’nın Aalborg kentinde yapılan INSPIRE konferansında, Avrupa üye ülkeleri tarafından kurulacak konumsal veri altyapı çalışmaları için birlik düzeyinde değerlendirmeler yapılmıştır.

  • Konferansın tüm sunumları ve videoları için tıklayınız
  • EUJRC SDI unit başkanı A.Annoni’nin sonuç değerlendirmesi videosu için tıklayınız.

Doç.Dr. Arif Çağdaş AYDINOĞLU, Türkiye’de TUCBS kurulması sürecini ve  INSPIRE uyumlu veri standardı geliştirilmesi yaklaşımını özetlemiştir.

Özet: Experiences for Building Turkey National GIS Compliant to INSPIRE

Sunum

Video: başlangıç 1:06:45 (25 dak.)

 

Yüksek Lisans Tezi: “Web Ortamında Coğrafi Verilerin Birlikte Çalışabilirliğine Yönelik Yaklaşımların Belirlenmesi: Ulaşım Veri Teması Örneği”

Posted on by Posted in tez, Tucbs

İTÜ Bilişim Enstitüsü Coğrafi Bilgi Teknolojileri Lisansüstü Programı öğrencisi Sercan ERHAN tarafından Doç. Dr. Arif Çağdaş AYDINOĞLU danışmanlığında  hazırlanan “Web Ortamında Coğrafi Verilerin Birlikte Çalışabilirliğine Yönelik Yaklaşımların Belirlenmesi: Ulaşım Veri Teması Örneği” konulu yüksek lisans tezi tamamlanmıştır.

 

ÖZET

Coğrafi verilerin üretilmesi, saklanması ve güncel tutulması konularında standart bir yöntemin belirlenip izleniyor olması gerekmektedir. Verilerin katkı sağlaması, kaliteli veri üretiminin ardından doğru şekilde kullandırılabiliyor olmaları ve paylaşılabilmeleri ile mümkün olabilmektedir. Coğrafi verinin farklı kurum ve kuruluşlar tarafından kullanılıyor olması, optimum düzeyde bu ilgililerin ihtiyacını karşılaması ile alakalıdır. Bu sebeple aynı veri farklı kurum ve kuruluşlarca defalarca üretilmemelidir. Verinin mükerrer duruma düşmesi zamanla güncelliğini kaybetmesine ve kullanılamamasına yol açmaktadır.

Farklı kullanıcı ihtiyaçlarını karşılayacak uygulama ve servislerin belirlenmesi için öncelikle veri/kullanıcı gereksinim analizi yapılmalıdır. Bu analizler sonunda hangi verinin hangi ihtiyaçlar ile hangi uygulamalarda hangi formatlarda kullanılabileceği belirlenebilecektir. Gerçekleştirilen analizlere göre üretilen veri standartları  temel alınarak, ilgili veri altlıkları veri sağlayıcıları tarafından üretilerek güncellenmeli ve diğer kullanıcılar ile web servis yolu gerçek zamanlı paylaşılabilmelidir. Örneğin ulaşım temasını temsil eden coğrafi veri setleri; kamu kurumlarından özel sektöre, vatandaştan çeşitli ticari uygulamalara kadar birçok alanda eş zamanlı kullanıldığından ortak bir standart dahilinde üretilebilmelidir.

Tez kapsamında model bazlı yaklaşım ile coğrafi veri modeli geliştirilmesine yönelik ISO/TC211 coğrafi bilgi teknik komitesi standartları ve web servisleri ile coğrafi verilerin paylaşımına yönelik Açık Coğrafi Bilgi Konsorsiyumu olan OGC’nin standartları irdelenmiştir. Türkiye Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemleri (TUCBS) altyapısı standartlarının geliştirilmesi sürecindeki ilgili veri gereksinim analizleri ve ulaşım veri standardı altlık alınmıştır. Yeni bir standart geliştirme sürecinin; çeşitliliği yok etmeden, nitelik kaybı olmadan, birlikte çalışılabilirliği sağlayan, veri bütünlüğü oluşturan ve mevcut verileri anlamlaştıran bir yapıda olması esas alınmıştır. Ulaşım sektöründe açık veri ve açık web servisleri ile veri paylaşımında farklı kurum/kuruluş ve uygulama ihtiyaçlarının optimum düzeyde karşılanması amacıyla deniz, hava ve demiryolu ulaşım hatları ile birlikte çalışabilecek bir karayolu veri modeli geliştirilmiştir. Tekil Modelleme Dili olan UML uygulama şeması ile geliştirilen bu model, GML coğrafi veri değişim formatı ile kodlanmıştır.

Tez çalışmasının uygulama bölümlerinde, plot alan için farklı kaynaklardan elde edilen coğrafi veri altlıkları geliştirilen standart dahilinde GML veri setlerine dönüştürülmüştür. Ulaşım veri setlerinin mevcutta kullanılan farklı veri yapılarına dönüştürülmesi ve sektörel uygulamalarda kullanımına yönelik web uygulamaları geliştirilmiştir. Böylelikle açık veri modeli ile üretilen ulaşım veri setinin, WMS web harita servisi ve WFS web detay servisi ile paylaşımı ve görselleştirilmesine yönelik açık web servisleri geliştirilmiştir. Ağ analizleri, doğrusal referanslama, Android mobil, MS Sharepoint ve GTFS gibi açık kaynaklı ve ticari yazılımlarla ulaşım sektörüne yönelik uygulamalar test edilmiştir.

Hazırlayan:

Sercan ERHAN

Tez Danışmanı:

Doç. Dr. Arif Çağdaş AYDINOĞLU (İTÜ)

Tez Jürileri:

Prof. Dr. Mustafa YANALAK (İTÜ)

Y. Doç. Dr. Ahmet Özgür DOĞRU (İTÜ)

Savunma Tarihi:

7 Kasım 2013

Yüksek Lisans Tezi: “Coğrafı̇ Verı̇ Modellerı̇ Arasında Uygulamaya Yönelik Dönüşüm Algorı̇tmalarının Geliştirilmesi”

Posted on by Posted in kbs, tez, Tucbs

İTÜ Bilişim Enstitüsü Coğrafi Bilgi Teknolojileri Lisansüstü Programı öğrencisi İrem Beril SANİ tarafından Doç. Dr. Arif Çağdaş AYDINOĞLU danışmanlığında  hazırlanan “Coğrafı̇ Verı̇ Modellerı̇ Arasında Uygulamaya Yönelik Dönüşüm Algorı̇tmalarının Geliştirilmesi” konulu yüksek lisans tezi tamamlanmıştır.

 

ÖZET

Coğrafi verinin üretiminde kabul edilmiş bir veri standardının olmaması, nitelikli veri eksikliği, farklı kurumların aynı veriyi farklı amaçlara yönelik tekrarlı üretmesi ve her kurumun farklı formatta veri üretmesi gibi sorunlarla karşılaşılmaktadır. Coğrafi veri paylaşımında ise veri kullanımı için teknik altyapının uygun olmaması, özellikle kamu kurumlarındaki yasal engeller ve farklı formattaki verilerin dönüşümünde teknik problemler mevcuttur. Bu yüzden Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) uygulamalarında farklı kaynaklardan gelen veriyi bir arada kullanmak ve verilerin birlikte çalışabilirliği olanaksız olmaktadır. Coğrafi veri yönetiminde yaşanan sorunlar, ortak standartta kullanıcı ihtiyaçlarını karşılayan coğrafi veri standartlarının üretilmesi gerektiğini ortaya çıkarmıştır. Bu kapsamda, özellikle gelişmiş ülkelerde ulusaldan yerel düzeye coğrafi verilerin birlikte çalışabilirliği için standart, politika ve teknoloji bileşenleri ile birlikte Konumsal Veri Altyapısı (KVA) geliştirimi söz konusudur.

Bu yaklaşımla Türkiye’de Türkiye Ulusal CBS (TUCBS) kurulması sürecinde coğrafi veri temalarına yönelik coğrafi veri modelleri geliştirilmektedir. Tekil Modeleme Dili (UML) veri modelleri, ulusal düzeyde mevcut veri ve kullanıcı ihtiyaçlarına göre model bazlı yaklaşımla tasarlanmış yazılım-donanım bağımsız veri modelleridir. Coğrafi veri sağlayıcılarının UML’den üretilmiş Coğrafi İşaretleme Dili (GML) tabanlı ortak veri değişim formatları dikkate alınarak veri setlerini paylaşacağı kabul edilmektedir. Böylelikle coğrafi veri sağlayıcıları için mevcut kullandığı veritabanı modelinden ortak veri değişim formatına dönüşüm ve coğrafi veri kullacıları için ise ortak veri değişim formatından uygulama veritabanı modeline dönüşüm algoritmaları geliştirilmelidir.

Tez çalışması kapsamında, etkin coğrafi veri yönetimi için gereksinimler belirlenerek standardize edilmiş uygulama şemaları, veri modellerine dönüşüm esasları ve algoritmaları geliştirilmiştir. Ortak bir veri formatı olarak GML tabanlı veri değişimi ve birlikte çalışabilirlik esasları uygulanabilirlik açısından analiz edilmiştir. Coğrafi veri dönüşümü (Spatial Extract-Transfer-Load) kavramı detaylandırılarak, ortak veri formaları ile uygulama veritabanı modelleri arasında dönüşüm esaslarının belirlenmiştir. Farklı kaynaklardan farklı veri sağlayıcılarına ait veritabanı modellerinden gelen veri setlerinin GML tabanlı ortak veri değişim formatlarına dönüşümü için örnek coğrafi veri dönüşüm algoritmaları geliştirilmiştir. “Topografik Harita” ve “Dijital Kent Atlası” uygulama örnekleri dikkate alınarak, ortak veri setlerinden veri madenciliği olarak da ifade edilen nitelikte uygulamaya yönelik veritabanlarında etkin kullanımına yönelik model bazlı veri dönüşüm algoritmaları ve gerçek zamanlı veri dönüşüm uygulamalarının geliştirilmesi irdelenmiştir. Bina, Ulaşım ve İdari Birim coğrafi veri temalarına ait örnek coğrafi veri dönüşüm uygulamaları için FME yazılım araçları kullanılarak ortak veri setlerinden uygulamaya yönelik farklı ölçek ve içerikteki veri setlerine dönüşümü senaryoları geliştirilmiş, dönüşüm ve genelleştirme araçları belirlenerek uygulamalar geliştirilmiştir. Kent Atlası örneğinde görüldüğü gibi üretilen veri setleri kullanılarak web, masaüstü ve çıktı harita ürünleri geliştirilmiştir.

Hazırlayan:

İrem Beril SANİ

Tez Danışmanı:

Doç. Dr. Arif Çağdaş AYDINOĞLU (İTÜ)

Tez Jürileri:

Prof. Dr. Nebiye MUSAOĞLU (İTÜ)

Y. Doç. Dr. Volkan ÇAĞDAŞ (YTÜ)

Savunma Tarihi:

4 Kasım 2013

OGC- WMS ve WFS

Posted on by Posted in cbs, Tucbs

Web Harita Servisi (WMS)

WMS, sorgulama ve görüntüleme yeteneklerini destekleyen bir web servis standartıdır. WMS servisi yapan harita web sunucusu, veri setini kendisi render ederek, istek yapan uç kullanıcıya bu verilerin tanımlanan stilleri ile birlikte sonuç ürün olarak GIF, PNG, JPEG, TIFF veya SVG formatlarından birinde gönderir. Bu işlemler ile uç kullanıcının veriye direkt erişimi yoktur. Eğer “queryable” bilgisi servis özniteliklerinde “true” ya da “:1” olarak tanımlanmış ise, uç kullanıcı veri üzerinde sorgulama yapıp, öznitelik bilgilerine ulaşabilir, aksi halde sadece görüntüleyebilmesine olanak sağlanacaktır.

Temel bir WMS Servisi beş operasyonu tanımlar. Bu operasyonlar aşağıdaki çizelgede belirtilmiştir.

 WMS servisinin beş temel operasyonu

Operatör Açıklama
GetCapabilities Servis detayında metadata
GetMap Haritanın konumsal parametreleri
GetFeatureInfo Haritada görüntülenen bir detay için belirlenen bilgilerin gösterilmesi 
GetStyles Kullanıcı tarafından tanımlanan stiller
GetLegendGraphic Lejant sembolleri.

 

GetCapabilities, servis metadatalarını ve sorgulanabilir istek parametrelerini elde etmek için kullanılır.

GetMap, coğrafi olarak tanımlanmış, koordinat bilgileri belirli raster şekilde harita elde etmek için kullanılır. Servis bu operasyonu zorunlu tutmuştur. Sunucudan veri isteme ve alma şekli GetCapabilities’deki gibidir.

GetFeatureInfo, harita servisinde belirli konumlarda tanımlanan öznitelik verilerini elde etmek için kullanılır. Servisteki bu işlem isteğe bağlı olarak tanımlamıştır. Tüm WMS sunucuları bu isteğe cevap veremeyebilir. WMS’de istekler URL olarak belirtilir. Kullanıcı haritada belirli bir katman üzerinde, öznitelik verisi elde etmek istediği, bölgenin koordinat bilgilerini sistem veri tabanında sorguladığı zaman, o bölgenin sunucuda var olan öznitelik verilerine ulaşabilir.

WMS ayrıca önbelleklenmiş görüntüleri de desteklemektedir. Bu serviste ise, tanımlanan ölçek gruplarında tüm harita alanı önceden render edilerek sunucuda                              depolanmaktadır. Sunucu görüntülemek için bir istek gönderdiğinde, veritabanına ulaşmadan ilgili alanlar içerisinde kalan görüntüler harita sunucusu tarafından kullanıcıya iletilmektedir.

WMS, kurumların ellerindeki verileri dış kurumlara sunması açısından oldukça uygun bir standarttır. WMS, küçük bir raster dosyası olduğu düşünülürse düşük bant genişliklerinde ideal çalışabilir bir sistemdir. Örneğin, bir belediye güncel tuttuğu halihazır verisinin temel altlık olarak kullanıcıların görüntülemesini isterse, yine aynı şehirdeki afet koordinasyon birimine veya diğer birimlere bu yöntemle sunabilir.

 Web Vektör Veri Servisi (WFS)

Web vektör veri servisi, üretilen vektörel coğrafi veri setlerinin web üzerinden düzenlenmesi ve güncellenmesine olanak sağlayan bir servistir. WFS, coğrafi bilgiyi paylaşmaktan çok, veri havuzundaki coğrafi öznitelik verilerine ayrıntılı olarak erişim sağlar. WFS sunucularından elde edilebilecek vektörel öznitelik verileri sunucuya XML formatında istek gönderilerek sorgulanmakta ve WFS öznitelik verilerini GML ile kodlanmış şekilde cevaplanmaktadır. Ayrıca OGC, WFS-T (Web Feature Services Transactional) ile verilerin güncellenmesine olanak sağlayan kuralları tanımlamaktadır. Kullanıcı, özniteliklerini istediği alanın koordinatlarını ve bu koordinatların kaynağını (TM, UTM, …), text formunda sunucuya iletmektedir. Sunucu veri tabanından görüntülenmek istenilen bölgeyi kullanıcıya bir GML (text dokümanı) verisi olarak iletmektedir.

Servisin desteklediği operasyonlardan biri keşif operasyonudur (discoveryoperation). Bu işlem, servisin kapasitesini belirlemek için sorgu yapmakta ve servisin sunduğu öznitelik tiplerinin tanımlandığı uygulama şemalarını çağırmaktadır. GetCapabilities ve DescribeFeatureType operasyonları bu kapsamda incelenmektedir.

GetCapabilities, sunucu tarafından desteklenen WFS tanımlı servis metadata dokümanı üretmektedir. Tüm WFS’ler GetCapabilities operasyonunun KVP-kodlamasını ve XML-kodlamasını sağlayabilmektedir. Servisin desteklediği XML dosyasında servisin çağırdığı koordinat bilgilerine, koordinat referans sistemi bilgilerine, veri tür ve isimlerine ulaşılabilmektedir.

DescribeFeatureType ise sunucudaki ulaşılabilen bilgilerin öznitelik tiplerinin şema olarak tanımlanmasını sağlamaktadır. Bir diğer operasyon türü ise sorgu operasyonlarıdır (queryoperations). Bu operasyonlar vektör verilerin öznitelik verilerini, sunucunun veri tabanından, kullanıcının isteği doğrultusunda çağırmaktadır. GetFeature işlemi sorgu operasyonlarına örnek teşkil etmektedir. Bu operasyonda WFS sunucusunda tanımlanan vektör verilerin öznitelikleri elde edilir. Kullanıcı istediği kadar öznitelik verisi elde edebilmekte ve elde edilen bu verileri filtreleyerek kullanabilmektedir. Bu işlemle elde edilen bilgiler de GML ile kodlanmış, text formatında verilerdir.“Transactionsoperations” adlı işlemlerde ise, sunucudaki verilerin özniteliklerinin değiştirilmesine, silinmesine ve yeni öznitelikler eklenmesine olanak sağlar. LockFeature isteği ile kullanıcı tarafından değiştirilmek istenen veri, değişiklikler yapılana kadar kilitlenir ve veri üzerinde başka bir kullanıcının değişiklik yapılması engellenmektedir. GetFeatureWithLock isteğinin LockFeature isteğinden tek farkı ise, WFS tarafından üretilen sonuç dokümanın “lockld” adlı bir parametre değeri içermesidir. Tüm işlemler servis tarafından isteğe bağlı olarak tanımlanmıştır. Kayıtlı sorgu operasyonları (storedqueryoperation) ise, kullanıcılara sunuculara kaydedilmiş “create”, “drop”, “list” ve parametrelerle tanımlanmış sorgu ifadelerinin sürekli olarak farklı parametre değerleri kullanılarak çağırılmasına olanak sağlamaktadır.

WFS, özellikle kurumların ellerindeki vektör verileri öznitelikleri ile dış kurumlara sunması açısından oldukça uygun bir tanımlamadır. WFS’den sorgulara dönen cevap XML tabanlı GML kodlandığından, büyük sorgularda cevap dönmesi WMS’ye göre daha çok zaman alabilir. Buna karşı gelişmiş filtre yetenekleri ile kompleks sorgular oluşturulabilir. Örneğin, bir belediye güncel tutuğu yapı envanterini geometrilerini ve öznitelikleri, yine aynı şehirdeki afet koordinasyon birimine bu yöntemle sunabilir. Ayrıca kendi verilerini güncellemesi için WFS kullanarak bir uç açabilir.

Şekil 2.9’deki örnekteki gibi WMS veWFS’nin kullanımı örnekle karşılaştırılacak olursa; WMS’deki GetMap isteğinin cevabı raster tabanlı görüntü verisi olarak alınıyor iken, WFS’deki GetFeature isteğinin cevabı GML formundaki vektör tabanlı detay ve özniteliklerini içermektedir.

WMS ve WFS farkı örnek gösterim

 

 

 

Kaynaklar:

Web Map Service | OGC(R)

Web Feature Service | OGC(R)

 

 

 

CBS’de Metaveri

Posted on by Posted in Tucbs

Metaveri, veri hakkında veri olarak da ifade edilen coğrafi veri setleri ve servisleri ile ilgili tanımlayıcı bilgilerdir. Kullanıcılar, metaveri bilgisini kullanarak veri setleri veya servislerinin çalışması için uygun olup olmadığına karar verebilirler. Veri setlerinin kullanımı esnasında veri hakkında bilgi sahibi olurlar ve kullanımı sonrası verilere dayalı kararların doğruluğunu irdeleyebilirler.

Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) uygulamalarında üretilen ve kullanılan veri setlerinin tanımlanmasında ISO/TC211 komitesinin ISO 19115/19139, OGC Catalogue Services, INSPIRE Metaveri ve Dublin Core standartları uluslararası düzeyde kabul görmektedir. Birçok ülke bu uluslararası öngörülere göre ulusal veya kurumsal bazda metaveri standartlarını belirlemektedir.

Geliştirilen metaveri servisleri ile veri sağlayıcıları, coğrafi veri setleri ve servislerine ait metaveri bilgisini tanımlamakta ve erişilebilir kılmaktadır.

Ekteki çalışmada, belirtilen uluslararası öngörüler, Türkiye’de kurumsal bazla geliştirilen metaveri servisleri ve portal uygulamaları dikkate alınarak, ulusal anlamda kullanılabilir örnek metaveri standardı geliştirilmiştir. Açık kaynak kodlu ortamda örnek metaveri portalı yapılandırılarak, metaverinin kullanılabilirliği örnek CBS uygulamaları ve servisleriyle irdelenmiştir.

Tabloda TUCBS projesi kapsamında belirlenen Metaveri bileşenleri tanımlanmıştır.

tucbsMetaveri

 

KAYNAKLAR;

CBS Gen.Müd., “TUCBS Metaveri İlke ve Esaslarının Belirlenmesi”, Çevre ve Şehircilik Bak. CBS Genel Müd., TUCBS MV-001, V1.1, TUCBS Uygulama Esasları, (Editör: A.Ç.Aydınoğlu, İ.B.Sani, T.Yomralıoğlu), Aralık, 2012.

Aydınoğlu, A.Ç., Sani, İ.B., “Coğrafi Veri Setleri ve Servislerinin Tanımlanmasında Metaveri Kullanımı“, Türkiye Coğrafyacılar Derneği Yıllık Kongresi, 19-21 Haziran 2013, İstanbul