Proje Hakkında
Doğal ve insan yapımı afetlerin neden olduğu can ve mal kaybı her geçen gün artmaktadır. Nüfus artışının paralelinde yapılaşmadaki planlama hataları, deprem, sel, yangın vb. afetlerde önemli kayıplara neden olmaktadır. Afet ve acil durumlarda görev alan itfaiye, ambulans vb. aktörlerin koordineli, etkin ve kısa zamanda müdahalesi gereksinim haline gelmiştir. Sağlıklı ve doğru üretilmiş harita bilgisi (coğrafi veri), içerdiği bilgiye göre afet ve acil durumun zarar azaltma ve hazırlık aşamalarında, acil durum anında bölgeye ulaşımın sağlanması, kurtarma çalışmalarının takip edilmesi, çeşitli lojistik hizmetlerin organize edilmesi vb. acil durum yönetimi aktivitelerinde öncelikle ihtiyaçtır. Bu anlamda afet ve acil durum yönetiminde Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) kullanılması; yıkımların kontrolü, afetin zarara neden olan sonuçların azaltılmasına, yaşamların ve kaynakların korunmasına yardımcı olacaktır. Gelişen teknolojilerin paralelinde, farklı kaynaklardan gelen coğrafi verinin kullanımında, iletişim ağları üzerinde birlikte çalışabilirliği sağlayan Konumsal Veri Altyapısı (KVA) kavramı ortaya çıkmıştır. Dünyada birçok ülke bu yaklaşımla harita-destek sistemleri geliştirmektedir. Gelişmiş birçok afet yönetimi uygulamasında, farklı kurumlar tarafından üretilmiş acil durum ve harita bilgisinin elektronik iletişim ağları üzerinden birlikte çalışabilirliğine yönelik standartlar geliştirmektedir.
Proje kapsamında, Türkiye’nin illerinde kurulması öngörülen İl Afet ve Acil Durum Müdürlükleri bünyesindeki yönetim merkezlerinde, harita bilgisinin etkin kullanımı ve paylaşımını sağlayacak Acil Durum Yönetim Sistemi (ADYS) geliştirilmektedir. Alan Çalışması aşamasında; afet ve acil durum yönetiminde görev alan “Aktör”ler tanımlanarak, afet ve acil durum yönetiminin zarar azaltma, hazırlık, müdahale ve iyileştirme aşamalarındaki “Aktivite”leri belirlenmektedir. KVA geliştirilmesindeki potansiyeli ve “Aktivite”lerin gerçekleştirilmesinde ihtiyaç duyulan coğrafi veriler tanımlanmaktadır. Özellikle en hızlı ve etkin karar destek gerektiren acil durum müdahale aşamasındaki aktiviteler için coğrafi veri-iş akışı tanımlanmaktadır.
Tasarım aşamasında; afet ve acil durum yönetimi aktiviteleri için coğrafi verinin farklı uygulamalarda ortak kullanımını sağlayacak ADYS coğrafi veritabanı modeli geliştirilmektedir. Bu kapsamda ihtiyaç duyulan adres, yapı, ulaşım, arazi örtüsü/kullanım vb. coğrafi veriler; teknolojik gereksinimlerden ve yazılımlardan bağımsız, coğrafi verilerin birlikte çalışabilirliğini sağlayacak nitelikte, ISO/TC 211 Coğrafi Bilgi komitesi standartlarına ve Türkiye Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemleri (TUCBS) uygulama kurallarına uygun geliştirilmektedir. ADYS teknik altyapısı ise elektronik iletişim ağları üzerinde coğrafi veriye açık erişim sağlayacak şekilde Açık Coğrafi Bilgi Konsorsiyumu (OGC) standartlarına uygun tasarlanmaktadır.
Uygulama aşamasında; acil durum yönetim merkezlerinin ihtiyaçlarına yönelik, örnek harita-destek sistemi geliştirilecektir. Kullanılan harita sunucusu mimarisi ve Servis-yönelimli Mimari (SyM)’ye uygun geliştirilen arayüzü, süper bilgisayarlar olarak ifade edilen yüksek hızda veri işlem kapasitesine sahip web ve veri sunucuları üzerinde yapılandırılmaktadır. Bu yaklaşımda acil durum aktörleri, elektronik iletişim ağları üzerinden örnek aktivitelerle ihtiyacı olan veriye erişebilir, güncelleyebilir ve uygulamalarında kullanabilir. Acil durum müdahale aşamasına yönelik geliştirilecek örnek aktivitelerde; harita verisinin koordineli, etkin ve hızlı yönetimine yönelik test uygulamaları yapılabilir. Bu proje ile, ulusal ve uluslar arası düzeydeki acil duruma yönelik yeni bir yaklaşım ortaya konabilecektir. Sonuçta, CBS teknolojisine dayalı geliştirilen harita-destek sistemi, afet ve acil durum yönetiminin farklı aşamalarında acil durum aktörlerine etkin bilgi akışı sağlanmasında katkı verecektir.