Sorular
Diğer kişilerin bir konu hakkındaki düşüncelerine yardımcı olmanın bir yolu da ona konu hakkında soru sormaktır. İyi soru sorma, gerçekten bilgiyi hep birlikte anlamamıza ve mevcut düşüncelerimizi değerlendirmemize yardımcı olacaktır. Sonuçta da yeni fikirler ortaya çıkacaktır.
Özellikle başkalarının öğrenmesine yardımcı olan sorular sormak Eski Yunanda Socrates'ten sonra eleştirel sorgulama olarak adlandırılmıştır.
Eleştirel sorgular, diğer kişileri konu hakkında yargılamadan önce çok dikkatli dinlemenizi, sorunuzun yardımcı ve yapıcı olmasını, karşılaştırmasız umut verici olmasını gerektirir.
İşte size buna benzer örnekler:
Açıklayıcı sorular
- ______ demekle neyi kasdediyorsun?
- Ana düşüncen nedir?
- _____ ile _____ arasındaki ilişki nedir?
- Bunu başka bir yolla söyleyebilir misin?
- Ne dediğini açıklamama izin ver; _____ veya _____ kasdediyorsun?
- Bu, sorunumuzla/tartışmamızla/konumuzla nasıl ilişkilidir?
- Ahmet, Ayşe'nin ne dediğini kendi sözcüklerinle özetler misin? ... Ali, kastettiğin bu mu?
- Bana bir örnek verebilir misin?
- Bu, _____ için iyi bir örnek mi?
Varsayımları sorgulayan sorular
- Burada neyi varsayıyorsun?
- Ahmet neyi varsayıyor?
- Bunun yerine neyi varsayabilirdik?
- _____ varsayıyor görünüyorsun. Doğru anlamış mıyım?
- Bütün sebeplerin _____ düşüncesi üzerine bağımlı. _____ yerine, neden sebeplerin neden _____ üzerine?
- _____ varsayıyor görünüyorsun. Böyle bir fikre nasıl vardın?
- Durum her zaman böylemi mi? Varsayımın böyle olduğu kanaatine nasıl vardın?
- Bu varsayım niçin yapılmış olabilir?
Sebep ve kanıtları sorgulayan sorular
- Sebeplerini bize açıklayabilir misin?
- Bu kanıtı şüpheye düşürecek bir sebep var mı?
- Bunun doğru olduğunu kimler söylüyor?
- Başka birisi bu görüşü desteklemek için kanıt gösterebilir mi?
- Seni bu sonuca neler getirdi?
- Bunun doğru olup olmadığını nasıl anlarız?
Bakış açısını sorgulayan sorular
- Neyi ima ediyorsun?
- _____ dediğinde, _____ kasdediyor musun?
- Ama, bu olduğunda sonuç olarak başka neler olacak? Neden?
- Alternatif nedir?
- _____ ve _____ olursa, bu da doğru olur muydu?
- Etik olarak şunu söylersek ____ , _____ hakkında ne düşünürsün?
İma etmeyi ve sonucu sorgulayan sorular
- Bunu nasıl keşfedebiliriz?
- Bu soru neyi varsayıyor?
- _____ başka şekilde sorulabilir mi?
- Bu soru açık mı? Bunu anladık mı?
- Bu soruyu cevaplaması kolay mı zor mu? Neden?
- Sorunun bu olduğununda karara vardık mı?
- Bu soruyu cevaplamak gerekirse, öncelikle hangi soruları cevaplamalıyız?
- Bu soruna _____ nasıl yaklaşıyor?
- Bu konu neden önemli?
- Bu en önemli sorun mu veya temel sorun bu mu?
- Bunun ________ ile ne kadar ilişkili olduğunu görüyor musunuz?
Sorular bu kitaptan alınmıştır: Paul, R. (1993). Critical Thinking: How To Prepare Students for a Rapidly Changing World: Foundation for Critical Thinking, Santa Rosa, CA.